Zasady działania zaworów zwrotnych

Zawory zwrotne są stosowane w instalacjach ciśnieniowych wodnych, centralnego ogrzewania i sprężonego powietrza. Ich zadaniem jest utrzymanie przepływu medium roboczego tylko w jednym kierunku i jednocześnie blokowanie przepływu w stronę przeciwną. O różnych formach działania zaworów zwrotnych przeczytasz poniżej.

Podział zaworów pod względem sposobu zamykania

Zawory zwrotne są urządzeniami samoczynnymi, a to oznacza, że nie potrzebują żadnych systemów sterujących. Działają na zasadzie różnicy ciśnień. Po przekroczeniu progowej różnicy na elemencie dławiącym zawór się otwiera. Natomiast po pewnym czasie od ustania przepływu dochodzi do jego zamknięcia. W idealnym modelu działanie tych funkcji odbywałoby się od razu. Ze względu na opóźnienia, producenci rozbudowują zawory zwrotne o sprężyny lub produkują je tak, by pod wpływem grawitacji ustawiały się w odpowiedni sposób. Pierwszy działa na zasadzie różnicy ciśnień, a drugi zamyka się nawet przy braku wymaganego ciśnienia. Dlatego  właśnie można je podzielić na dwa rodzaje – bez obciążenia i z obciążeniem. Otwarcie następuje dopiero wtedy, gdy różnica ciśnień będzie na tyle duża, by pokonać siłę ciężaru lub opory sprężyny.

Rodzaje zaworów zwrotnych

Zawory zwrotne zabezpieczają instalacje przed zawracaniem substancji. Produkuje się je ze stali, stali nierdzewnej, mosiądzu, polipropylenu oraz innych tworzyw sztucznych. Jest to zależne od tego, w jakich warunkach będą pracowały i jakie medium będzie w nich przepływać. Mogą to być różnego rodzaju ciecze gazy czy substancje agresywne o różnych ciśnieniach. Podstawowe rodzaje to:

• Zawór zwrotny grzybkowy - charakteryzuje się korpusem z gniazdem przylgowym i elementem zamykającym w formie grzybka. Jego prosta budowa zmniejsza ryzyko wystąpienia awarii. Wykazuje małą wrażliwość na przepływające medium, lecz jest prosty w ewentualnych naprawach.
• Zawór zwrotny kulkowy - zawiera w sobie metalową kulkę, która unosi się, dopóki medium płynie w założonym kierunku. Jeśli zmieni ono bieg, kulka opada na gniazdo i zamyka rurę. Tego typu zawór może być instalowany zarówno w układzie poziomym, jak i pionowym.
• Zawór zwrotny membranowy posiada membranę, która pełni funkcję zwieradła. W przypadku zmiany kierunku automatycznie zamyka przepływ. Membrany są produkowane z różnych materiałów, by dopasować je do różnego rodzaju mediów.
• Zawór zwrotny klapowy posiada klapę zamontowaną mimośrodowo na dźwigni, która powinna dokładnie przylegać do pierścienia w gnieździe korpusu. Normalny przepływ medium sprawia jej podniesienie umożliwiające jednokierunkowy ruch. Zawór ten występuję w typie motylkowym. Może on być stosowany poziomo i pionowo.

W mniej standardowych instalacjach, jak np. przy sprężonym powietrzu stosuje się innego rodzaju zawory zwrotne np. z przyłączami wtykowymi. Oczywiście oprócz sposobu otwierania i zamykania te elementy różnią się także średnicami przekrojów.